Je hoofd kent twee manieren van denken: 1. Het verstandige, logische, feitelijke en wat langzamere nadenken over de situatie, het probleem, je doelen, mogelijke oplossingen en bewust aangestuurde acties. 2. De oordelende en vaak veroordelende snelle gedachten die allerlei gevoelens en mogelijk stress activeren en je aanzetten tot grotendeels onbewust gewoonte-handelen.

Het nadenkende brein

In dit deel van je brein verzamel je de informatie over de situatie en de vraagstukken. Je zou kunnen zeggen: ‘je maakt bewust en weloverwogen een diagnose op basis van de gegevens’. Die diagnose is controleerbaar door anderen. Op basis van die diagnose en de doelen (wat wil je), kunnen er meerdere oplossingsrichtingen ontstaan. Op basis van je doelen kies je een oplossingsrichting en die voer je – je bewust nadenkende brein erbij houdend – uit. Het is rationeel, feitelijk, zakelijk denkwerk. En het kost je brein veel energie. Je hoofd wordt er moe van.

Het oordelende brein

In dit deel van je brein zit het snelle oordelende denkwerk. Je hebt het nodig om een snelle scan te maken van de situatie en jezelf in die situatie: is het veilig of niet. In de loop van ons leven vult dit snelle oordelende deel van ons brein zich met allerlei regels, normen en oordelen. Over ons zelf (je zelfbeeld), over anderen en over de wereld als geheel (mensbeeld, wereldbeeld). Op basis daarvan maken we snelle, veelal niet doordachte keuzes. Het zijn ingesleten gedachtepaden die tot ingesleten gevoelens en ingesleten gewoonte-gedrag leiden. Dit denken kost veel minder energie omdat het de ingesleten gewoontepaden volgt.

Het is belangrijk om je te realiseren dat een baby niet geboren wordt met meningen en oordelen. Dus ook niet met een zelfbeeld (‘kijk toch eens wat een leuke mopsneus ik van mijn ouders heb meegekregen…😊’) of een oordeel over de mensen uit de omgeving. Voor het vormen van meningen, oordelen en normen heb je taal nodig. Je zelfbeeld, je oordelen en meningen over anderen zijn dus aangeleerd. Ze zijn met de taal van anderen en met je ervaringen naar binnen gelepeld.

Al die oordelen, meningen, normen en regels kennen vele verschillende onderwerpen. Zo heb je bijvoorbeeld over jezelf allerlei oordelen. Je hebt een beeld en oordelen over je gewenste, ideale zelf (je geaccepteerde zelf). En ook een beeld en oordelen over je ongewenste zelf. Over de kanten van jezelf waar je misschien zelfs een hekel aan hebt en die je het liefst wil verstoppen. ‘Stomme ik’, zei een coachee eens.

NOU IS HET MOOIE: alles wat je ooit hebt aangeleerd kun je ook veranderen. Je kunt – met een besluit, oefening en inspanning – de ingesleten gewoontepaden NIET bewandelen. En voor jezelf een nieuw pad maken. Door het maken en gebruiken van nieuwe paden in je brein, vervalt het oude gewoonte pad na verloop van tijd. If you don’t use it, you lose it. En dat wil je dan ook.

Zitten er in jouw oordelende brein gedachten die je niet verder helpen?

Gelukkig mag je in ons land denken wat je wilt. Het is jouw hoofd. De vraag is dus altijd: helpen jouw oordelen, jouw normen, jouw overtuigingen, jouw zelfbeeld je verder? Helpen ze jou om je doelen te bereiken? Zijn ze productief? Of belemmeren ze je om in jouw leven te doen wat je graag zou willen doen? Belemmeren ze je om te leven naar je eigen waarden, naar dat wat jij belangrijk vindt in je leven? Of heb je zelf een of meerdere innerlijke saboteurs in je hoofd wonen die je op allerlei manieren in het leven van jouw eigen leven, dwars zitten?

Als gedachten en overtuigingen je belemmeren, wordt het tijd om eens te zoeken naar een aanpak die je helpt om je belemmerende gedachten minder belangrijk te maken. Zodat je los komt van je ingesleten denk- en doe-patronen. En er ruimte komt voor anders denken en doen. Voor een (deels) ander leven dus.

Nou heb je waarschijnlijk al gemerkt dat het niet helpt om tegen jezelf te zeggen: ‘dat moet je niet denken’.  Want de gedachte die je van jezelf niet mag denken, komt gewoon terug. Het is nou eenmaal een ingesleten gedachtepatroon. Wat dan wel? Er zijn meerdere manieren om met belemmerende gedachten aan de slag te gaan. De overlap tussen al die manieren is dat je accepteert dat je deze overtuigingen, deze negatieve gedachten op dit moment nou eenmaal hebt. We kennen (nog) geen middelen of technieken die een ingesleten neurale weg in je brein letterlijk afsluiten. Dus wat wel?

Veel gebruikte technieken zijn:

Voice Dialogue, ACT, cognitieve gedragstherapie of cognitieve gedragstraining en RET, the work van Byron Katie. Hieronder vindt je van elk van deze werkwijzen een korte omschrijving.

Voice Dialogue

De oordelen, normen enzovoorts in je hoofd klinken als stemmen die tegen je praten:

• ‘Tjonge, wat een rare jas heeft die vrouw aan…’
• ‘Sufkop, je kunt toch wel gewoon zeggen dat je…’
• ‘Hmm, wat een lekker broodje is dat…… nee, je doet aan de lijn, weet je nog……’

Die laatste zin laat twee stemmen in je hoofd klinken. En elk van die stemmen vertegenwoordigt een bepaalde motivatie, stemming, belang, gevoel van jou als persoon. Van elk van die stemmen, zou je kunnen zeggen dat ze een deel, een kant van jou vertegenwoordigen. We noemen ze ook wel subpersoonlijkheden.

In mijn Voice Dialogue coachsessies laat ik mensen ervaren dat je al die stemmen kunt beschouwen als een stukje van jouw persoonlijkheid dat graag gehoord wil worden. Omdat die stem een bepaalde drijfveer vertegenwoordigt.

Alle stemmen willen gehoord worden en er toe doen. Luister je niet, dan gaan ze ondergronds. Dat vraagt om een daadkrachtige liefdevolle voorzitter die elke stem serieus neemt en aan het woord laat en uiteindelijk en alles overziend – vanuit je eigen doelen en waarden – keuzes maakt en die keuzes omzet in acties.

In mijn coachgesprekken ga ik dus met coachees op zoek naar hun verschillende kanten, hun verschillende ‘ikken’. We onderzoeken samen welke kanten zich al ontwikkeld hebben en in het dagelijks leven vaak de boventoon voeren. De kritische stem is er daar vaak een van. En welke kanten nog veel minder aanbod zijn gekomen. Bijvoorbeeld de innerlijke supporter. Of welke kanten door allerlei omstandigheden weggestopt zijn. Bijvoorbeeld de kant die meer vrijheid wil. We laten elk van die kanten aan het woord en gaan met elk van die kanten de dialoog (voice dialogue) aan.

Om zorgvuldig te kunnen werken met de verschillende kanten die in elk mens verscholen zitten, maak ik dus gebruik van de methode die ‘Voice Dialogue’ heet. In die aanpak gaan we er vanuit dat elk mens meerdere kanten in zichzelf heeft. Bijna iedereen heeft wel een kritische stem in zich die commentaar op al je daden geeft. Ouders hebben een zorgzame vader of moeder in zich. Sommige mensen hebben een ontdekkingsreiziger in zich. Of een perfectionist. Of een pleaser. Maar iedereen heeft meerdere kanten in zich. En die kanten willen gehoord en gezien worden. Zodat ze kunnen aangeven welke van jouw behoeften, waarden, drijfveren ze vertegenwoordigen.

In Voice Dialogue wordt vaak de metafoor gebruikt van de bus vol reizigers. Alle verschillende kanten van jezelf zijn de reizigers in de bus. En jij (jouw Bewuste Ik) is de chauffeur die uiteindelijk bepaalt waar de reis naar toe gaat, hoe hard er gereden wordt, wanneer het pauze is enzovoorts.

Welke ‘ikken’ zitten er allemaal in jouw bus?

Door deze aanpak, leer je jezelf en al je verschillende kanten goed kennen. Je wordt zo goed mogelijk vrienden met elke kant van jezelf, ook de kanten die je lastig vindt. En je wordt een steeds betere regisseur van al die stemmen. Zodat ze samen een interessant (levens)toneelstuk worden. Zo ben en blijf je de regisseur van je eigen leven.

Cognitieve Gedrag Training en RET

Cognitieve GedragsTraining (CGT) gaat uit van twee principes:

1. Je kunt jezelf (je gedachten, gevoel en doen) beïnvloeden via je denken. De cognitieve training/ therapie. Deze komt voor een belangrijk deel overeen met de principes uit RET. Ze hebben dezelfde basis.
2. Je kunt jezelf beïnvloeden door het doen. De gedragstraining/ therapie.

De cognitieve training

Met de cognitieve training krijg je inzichten in je eigen gedachten & oordelen. In hoe je oordelende brein je gevoel en gedrag beïnvloedt. In hoe zelfkritiek je belemmert in je doen en laten.

Door je oordelen en hun effecten te onderzoeken, ontdek je welke gedachten veel in je hoofd voorkomen, welke gedachten je helpen en welke gedachten je belemmeren (daar hebben we de zelf-saboteur weer). Vervolgens onderzoek je of je gedachten ook reëel zijn. Of ze kloppen met de werkelijkheid. Hieronder vind je een lijst met vragen die je kunt inzetten om je gedachten te toetsen.

Als voorbeeld, aansluitend bij de gedachtes waarmee dit blog begon: ‘de jas is niet raar, ik vind ‘m raar’. Een effect van de gedachte ‘rare jas’, kan de vervolggedachte zijn: ‘een rare jas = een raar mens’. De vraag is natuurlijk of dat wel klopt. En of het me helpt als ik iemand raar vind omdat ik de jas raar vind…..

Nou kan ik mezelf op mijn kop geven omdat ik zo denk (helpt dat?) en ik kan ook om mezelf gniffelen. Of het oordeel parkeren ( = mijn aandacht bewust verleggen) en in een gesprek met de eigenaar van de jas ontdekken dat het een leuk mens is.

De gedragstraining

Met de gedragstraining richt je je op het experimenteren en oefenen van ander gedrag. Door de ervaringen die je daarmee opdoet, kom je tot andere gedachten en gevoelens.

Als je situaties, mensen, dingen vermijdt omdat je er bijvoorbeeld angstige gedachten en gevoelens over hebt, werkt de gedragstraining heel goed. Door met kleine haalbare stapjes, goede voorbereiding en support nieuw gedrag ‘te doen’, ervaar je in levende lijve dat waar je zo bang voor bent niet gebeurt. Of dat als het wel gebeurt, jij er goed genoeg mee kunt omgaan.

Sowieso werkt bewuste gedragstraining heel goed voor het versterken van je vaardigheden. Door het oefenen en experimenteren vergroot je je vaardigheden en zie je de positieve effecten daarvan. Daarmee groeit je zelfvertrouwen. En ontwikkel je een reëel positief zelfbeeld over allerlei onderwerpen. Waaronder over je vermogen om te leren en om te gaan met nieuwe situaties. Je veerkracht groeit.

Met de cognitieve gedragstraining richt je je vooral op het heden en de toekomst. Op wat je stapje voor stapje wilt doen en bereiken in je leven. Ook dat versterkt je veerkracht en je grip op je leven.

CGT is een therapievorm die veel op zijn effectiviteit onderzocht is en mede daardoor veel gebruikt wordt in de geestelijke gezondheidszorg in Nederland.

In dit filmpje laat Filemon Wesselink in versnelde versie zien hoe je met CGT stapje voor stapje je angst voor honden vermindert.

Accaptance and commitment training (ACT)

ACT is de volgende generatie cognitieve gedragstraining. In ACT wordt CGT gecombineerd met mindfulness en nieuwe manieren om met je oordelende en babbelende brein om te gaan. Je zou met een beetje goede wil kunnen zeggen dat west (CGT) zich met oost (Mindfulness) combineert.

Hier lees je meer over ACT.

Byron Katie – de vier vragen die je leven veranderen

Byron Katie is degene die ‘the work‘ op de kaart heeft gezet. Het principe achter the work is het gegeven dat veel van onze gedachten niet helpend zijn en vaak ook niet eens waar zijn. Wij mensen zijn goed in snelle zwart – wit oordelen. Handig als er een beer, tijger, of te hard rijdende automobilist op je pad komt maar meestal onhandig tijdens alle andere situaties.

The work bestaat uit vier vragen:

1. Is het waar?
2. kun je absoluut zeker weten dat het waar is? Waar is het bewijs?
3. hoe reageer je wanneer je die gedachte hebt, als je deze uitspraak gelooft?
4. wie zou je (in die situatie) zijn zonder die gedachte? Kun je een reden vinden om je eigen gedachte los te laten?

En vervolgens de opdracht om de gedachte op allerlei verschillende manieren om te keren. Bijvoorbeeld door de naam van de persoon te vervangen door je eigen naam. Of het gedrag uit de situatie te veranderen in het tegenovergestelde gedrag.

De aanpak in the work van Byron Katie is simpel om te doen. Schrijf de vier vragen op een kaartje en zorg dat je het altijd en voor jezelf zichtbaar bij je draagt. Het doel is dat je losser komt te staan van je eigen gedachten zodat ze steeds minder met je op de loop gaan. Het zijn maar gedachten, het zijn maar instant oordelen. En niet de heilige waarheid.

Wil je dit blog delen?

Vind je dit artikel interessant voor mensen uit je netwerk? Deel het, met de link van de pagina via LinkedIn.

Zoek je een ervaren coach?

Wil je kennismaken? Wil je meer weten over mijn coach aanpak voor jouw vraag?

Dan nodig ik je graag uit voor een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek. Online (Teams of beeldbellen) of offline met koffie en Brabantse appeltaart in Breda. Je kunt me bereiken via w.janssen@dekunstvananders.nl of via 0655797832. Ik beloof je dat je na dat gesprek al een hele hoop wijzer bent geworden.

Wil je op de hoogte blijven van nieuwe blogs die ik schrijf, stuur me dan op LinkedIn een connectieverzoek.

PS

Inspirerende gedachten

‘Ik ben op andere gedachten gebracht’. Het is verrijkend om je te laten inspireren door uitspraken en gedachtes van anderen. Je hoeft het er niet mee eens te zijn, om op voor jezelf nieuwe andere gedachten te komen. Ter inspiratie:

Uitspraken die je tot nadenken zetten en inspiratie geven

• Het geluk in je leven is afhankelijk van de kwaliteit van je gedachten. Deze uitspraak is van Marcus Aurelius, een Romeins keizer uit het begin van onze jaartelling.
• Sleur is de houtworm van het geluk. Deze uitspraak is van Jules de Corte, een Nederlandse zanger
• Als ik teveel bekommerd ben om wat onnozelaars denken, heb ik geen tijd meer voor wat verstandige mensen denken. Deze uitspraak is van Eric-Emmanuel Schmitt, een Belgische schrijver
• Verpest een nieuwe dag niet met de negativiteit van gisteren. Focus op hoeveel moois vandaag kan bieden. Bedenker: onbekend
• Ambitie is wanneer je van jezelf verwacht dat je de kloof dicht tussen wat je hebt en wat je wilt. Recht is wanneer je verwacht dat anderen de kloof dichten tussen wat jij hebt en wat jij wilt. James Clear.
• Als je je lat der verwachtingen te hoog legt, stoot je steeds je neus. Bedenker: onbekend.
• Een goed verhaal hoeft niet waar te zijn, de werkelijkheid is immers saai, dus je mag het een beetje mooier maken. De alledaagse werkelijkheid, het grauwe bestaan, is een verveling waaraan men graag even ontsnapt. Uitspraak van Bart Römer
• ‘Succes is krijgen wat je wilt, geluk is kunnen waarderen wat je hebt. Uitspraak van Hans Kazan.
• Liefde is iets wat je moet willen en iets wat je daarna moet gaan doen. Het komt niet spontaan opzetten en is niet afhankelijk van allerlei gevoelens. Liefde doen, komt vaak neer op twee concrete dingen, namelijk tijd en aandacht geven. Als je een ander jouw tijd en aandacht geeft, dan houd je van die ander, geef je die ander liefde. En wat je moet willen en vervolgens moet doen met die tijd en aandacht, is dat die ander daardoor gelukkiger wordt. Een ander wordt niet gelukkiger door jouw diepe gevoelens. Een ander wordt wel gelukkiger door dingen die je zegt of doet. Doe die dingen zonder er in eerste instantie iets voor terug te willen, dus ook zonder dat die ander van jou houdt. Tot op een bepaald moment natuurlijk: liefde is niet onvoorwaardelijk, behalve voor je kinderen Deze uitspraken zijn van Francois de Waal.
• ik heb geleerd van gisteren, leef vandaag en kijk uit naar morgen. Bedenker: Hans Kazan.
• Zelf ervaart hij geregeld zo’n moment van waardering en tevredenheid. Afgelopen week nog, toen hij uit het raam keek, en in zijn tuin in Spanje een plant zag die na een moment van op-sterven-na-dood opeens weer in bloei was gesprongen. ‘Dat kun je een kleinigheid vinden, of overdreven, maar uit die kleine momenten bestaat het hele leven.’ Levensgeluk is als een goede goocheltruc: je moet heel goed kijken en opletten om het te zien, anders is het gebeurd voor je het doorhebt. Onbekend van wie deze uitspraak is.
• Wie werkelijk alle hoop en verwachting opgeeft, is echt vrij. Uitspraak van Beau van Erven Dorens.
• Goed onthouden: niet terugdeinzen als je iets eng vindt. En als je valt, kun je altijd weer opstaan. Arjan Ederveen.
• Laat het leven je meevoeren; doe wat je echt leuk of belangrijk vindt en laat nieuwe dingen op je af komen. Dan komen er vast weer nieuwe boeiende dingen op je pad. Denk bij tegenslag: ‘wat heb ik nog wel, wat kan nog wel?’ Zoek naar oplossingen, stel je open en pak de gelegenheden die voorbij komen. Niet in wrok omkijken maar denken: ‘oke, dit was een deel van mijn leven’. ‘Het leven is een grote leerschool waarin alles wat je meemaakt je vormt, ook de minder leuke dingen. Des te meer waardeer je het als het goed gaat. Door me open te stellen, ben ik waar ik nu ben. Laat je dus meevoeren en geniet van wat er op je pad komt’. Olga Commandeur in KRO magazine.

Welke uitspraken, spreekwoorden of gezegden inspireren jou? Brengen jou op andere en helpende gedachten? Schrijf ze op, hang ze op een zichtbare plek op zodat je er regelmatig door geïnspireerd kunt raken.

Wil je dit blog delen?

Vind je dit artikel interessant voor mensen uit je netwerk? Deel het, met de link van de pagina via LinkedIn.

Zoek je een ervaren coach?

Wil je kennismaken? Wil je meer weten over mijn coach aanpak voor jouw vraag?

Dan nodig ik je graag uit voor een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek. Online (Teams of beeldbellen) of offline met koffie en Brabantse appeltaart in Breda. Je kunt me bereiken via w.janssen@dekunstvananders.nl of via 0655797832. Ik beloof je dat je na dat gesprek al een hele hoop wijzer bent geworden.

Wil je op de hoogte blijven van nieuwe blogs die ik schrijf, stuur me dan op LinkedIn een connectieverzoek.